 Średnioroczne wartości zanieczyszczenia powietrza w porównaniu z normą (górna linia)
Tlenek węgla powstaje w wyniku niezupełnego spalania węgla lub jego związków. Głównym źródłem tego gazu są: - spaliny z silników pojazdów mechanicznych, w szczególności benzynowych (70-80% ogólnej emisji CO); - przemysł metalurgiczny, elektromaszynowy i materiałów budowlanych; - elektrociepłownie, elektrownie cieplne; - koksownie, gazownie; - paleniska domowe. Tlenek węgla jest gazem silnie toksycznym. Ze względu na mały ciężar właściwy (1,25 kG/m3, gęstość względna 0,970) łatwo rozprzestrzenia się w powietrzu atmosferycznym. Jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ jest to gaz bez smaku, zapachu, barwy, a więc zmysły ludzkie nie ostrzegają przed nim.
Dwutlenek węgla powstaje podczas wszelkich procesów spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych,
a także w procesie oddychania organizmów żywych. Dwutlenek węgla w atmosferze nie stanowi bezpośredniej
groźby pod warunkiem, że nie nastąpi naruszenie równowagi biologicznej, spowodowane nadmierną jego emisją do
atmosfery. Dwutlenek węgla - oprócz roli naturalnej izolacji termicznej - spełnia w przyrodzie również
niezwykle ważną rolę jako materiał do budowy substancji organicznej roślin. Jest on podstawowym źródłem węgla
pobieranego przez rośliny z powietrza w procesie fotosyntezy.
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) to związki chemiczne zbudowane z węgla i wodoru, zawierające
w cząsteczce kilka pierścieni aromatycznych. Węglowodory pojawiają się w powietrzu w wyniku parowania lub
spalania paliw, głównie węgla, ropy naftowej i ropopochodnych. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
powstają także podczas palenia tytoniu. Jednym z bardziej niebezpiecznych węglowodorów jest 3,4-benzopiren,
będący substancją kancerogenną.
|
ŻRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA a) źródła naturalne, do których należą: - wulkany (ok. 450 czynnych), z których wydobywają się m.in. popioły wulkaniczne i gazy (CO2 , SO2, H2S - siarkowodór i in.); - pożary lasów, sawann i stepów (emisja CO2, CO i pyłu); - bagna wydzielające m.in. CH4 (metan), CO2, H2S, NH3; - gleby i skały ulegające erozji, burze piaskowe (globalnie do 700 mln. t pyłów/rok ); - tereny zielone, z których pochodzą pyłki roślinne. b) źródła antropogeniczne (powstające w wyniku działalności człowieka) można podzielić na 4 grupy: - energetyczne - spalanie paliw; - przemysłowe - procesy technologiczne w zakładach chemicznych, rafineriach, hutach, kopalniach i cementowniach; - komunikacyjne - głównie transport samochodowy, ale także kołowy, wodny i lotniczy; - komunalne - gospodarstwa domowe oraz gromadzenie i utylizacja odpadów i ścieków (np. wysypiska, oczyszczalnie ścieków). Źródła emisji zanieczyszczeń mogą być punktowe (np. komin), liniowe (np. szlak komunikacyjny) i powierzchniowe (np. otwarty zbiornik z lotną substancją).
Zanieczyszczenia powietrza można podzielić na zanieczyszczenia pierwotne, które występują w powietrzu w
takiej postaci, w jakiej zostały uwolnione do atmosfery, i zanieczyszczenia wtórne, będące produktami
przemian fizycznych i reakcji chemicznych, zachodzących między składnikami atmosfery i jej zanieczyszczeniem
(produkty tych reakcji są niekiedy bardziej szkodliwe od zanieczyszczeń pierwotnych) oraz pyłami uniesionymi
ponownie do atmosfery po wcześniejszym osadzeniu na powierzchni ziemi.
Zanieczyszczenia powietrza ulegają rozprzestrzenianiu, którego intensywność zależy m.in. od warunków
meteorologicznych i terenowych. Następnie zachodzi proces samooczyszczania w wyniku osadzania się
zanieczyszczeń (sorpcja) lub ich wymywania przez wody atmosferyczne. Wszystkie składniki powietrza w wyniku
nieustannego ruchu ulegają ciągłemu mieszaniu; przy niekorzystnym ukształtowaniu terenu i bezwietrznej
pogodzie, na niewielkiej przestrzeni (miasta, okręgi przemysłowe) gromadzi się duża ilość zanieczyszczeń -
wzrost ich stężenia powoduje niekiedy powstanie gęstej mgły zwanej - smogiem.
|
